Дзяржаўная ўстанова «Мемарыяльны комплекс „Брэсцкая крэпасць-герой“»

Паслугі для наведвальнікаў:

• Аглядная экскурсія па тэрыторыі мемарыяла і Музею абароны крэпасці
• Экскурсія па экспазіцыі «Музей вайны — тэрыторыя міру»
• Экскурсія па 5 форце
• Экскурсія на Памежную (Заходнюю) выспу
• Тэматычныя экскурсіі
• Музейна-педагагічныя заняткі
• Лекцыі і іншыя культурна-адукацыйныя мерапрыемствы
• Наведванне дзеючых выстаў
• Выкарыстанне аўдыёгідаў
• Экскурсія-гульня па тэрыторыі мемарыяла для навучэнцаў

Гісторыя музея:

25 верасня 1971 года быў адкрыты мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой», састаўной часткай якога стаў Музей абароны Брэсцкай крэпасці, адкрыты 8 лістапада 1956 года.

З 1999 года філіялам мемарыяла стаў 5 форт крэпасці.

З 22 чэрвеня 2014 года ў склад мемарыяла ўвайшла новая экспазіцыя ў Паўднёва-ўсходняй казарме «Музей вайны — тэрыторыя міру».

У 2016 годзе спаўняецца 45 гадоў з дня адкрыцця мемарыяла.

Экспазіцыя музея:

Мемарыял размешчаны на Цэнтральнай выспе Брэсцкай крэпасці — Цытадэлі, і ва ўсходняй частцы Кобрынскага ўмацавання крэпасці. Яго тэрыторыя 70 га.

Творы манументальнай скульптуры і архітэктуры гарманічна спалучаюцца з руінамі крэпасці.

Асноўныя аб'екты:

• Галоўны ўваход
• Скульптурная кампазіцыя «Смага»
• Галоўны манумент
• Штык абеліск
• Тры ярусы гранітных пліт

Пад плітамі пахаваны рэшткі 1038 загінуўшых пры абароне крэпасці ў чэрвені-ліпені 1941 года, 276 імёнаў увекавечаны на плітах, астатнія пахаваныя як невядомыя.

На тэрыторыі мемарыяла захоўваюцца фартыфікацыйныя аб'екты старой крэпасці: Паўднёва-ўсходняя, ​​Паўднёвая з Холмскай і Цярэспальскай брамай, Паўднёва-заходняя, ​​Паўночна-ўсходняя казармы крэпасці, парахавыя склепы, Усходні форт на Кобрынскім умацаванні, Усходні вал.

У дзень адкрыцця мемарыяла быў запалены Вечны агонь крэпасці. Брэсцкая крэпасць і яе аб'екты занесены ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. З 1956 года тут пабывала больш за 23 мільёны наведвальнікаў са 140 краін свету.

Фонды музея:

Фонды музея налічваюць больш за 88 тысяч музейных прадметаў (на 01.01.2016). Яны звязаны з тэмай абароны Брэсцкай крэпасці, гісторыяй яе будаўніцтва і мадэрнізацыі, вызваленнем горада Брэста ў 1944 г. ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і сённяшнім днём мемарыяла.

Увесь музейны фонд дзеліцца на калекцыі: нумізматыка, фотаздымкі, негатывы, кнігі, дакументы, рэчы, мастацтва, зброя, зброя з раскопак.

Аднымі з першых экспанатаў музея былі камсамольскі білет А. Наганава, знойдзены ў 1949 г. падчас разборкі завалаў каля Цярэспальскіх варот; у 1956 г. у казематах Усходняга форта быў знойдзены баявы сцяг 393 асобнага зенітна-артылерыйскага дывізіёна.

У 1990 г. з архіва г. Патсдама (Германія) паступілі не менш важныя дакументы: даклад камандуючага 4-й арміяй генерал-фельдмаршала фон Клюге аб баях за крэпасць Брэст-Літоўск за 07.08.1941 г.; данясенне аб узяцці Брэст-Літоўска за чэрвень 1941 г.

У фондах музея больш за паўтары тысячы твораў мастацтва, з іх каля двухсот — заслужанага дзеяча мастацтваў Беларусі П. С. Дурчына.

Адмысловая катэгорыя музейных рэліквій — прадметы з раскопак (прадметы побыту, зброя абаронцаў крэпасці, аплаўленая цэгла — як вынік ужывання агнёмётаў, сплавы куль, гільзаў, аскепкі снарадаў).

Самымі каштоўнымі рэліквіямі з'яўляюцца ўспаміны ўдзельнікаў абароны крэпасці, запісаныя пісьменнікам С. С. Смірновым.

Асноўныя напрамкі навуковых даследаванняў у музеі:

• Даследаванні па гісторыі будаўніцтва Брэст-Літоўскай крэпасці і ўдасканаленне яе ўмацаванняў у XIX — пач. XX ст.
• Вывучэнне міжваеннага перыяду ў гісторыі крэпасці; абароны Брэсцкай крэпасці ў чэрвені — ліпені 1941 года
• Устанаўленне лёсаў абаронцаў крэпасці, удзельнікаў баёў у раёне г. Брэста, падзей, звязаных з вызваленнем Беларусі летам 1944 г.
• Навуковае апісанне фартыфікацыйных аб'ектаў крэпасці
• Сучасная праца мемарыяла

Дадатковая інфармацыя:

На тэрыторыі крэпасці знаходзіцца музей «Бярэсце» (Валынскае ўмацаванне) і Мастацкі музей — філіялы Брэсцкага абласнога краязнаўчага музея.

На Валынскім умацаванні дзейнічае Свята-Раства-Багародзіцкі жаночы манастыр, у Цытадэлі — Св. Мікалаеўскі гарнізонны праваслаўны храм.